Kişisel bütçe yapmak göz korkutucu görünse de aslında temel mantık çok basit: Aylık harcamaların, kazancından az olmalı. Önemli olan bunu sürdürülebilir ve sana uygun bir yöntemle yapmak. İster kalem kalem giderlerini takip et, ister genel kategorilerle ilerle, doğru planlama ile paranı daha verimli yönetebilirsin.

Bu rehberde, Türkiye’deki yaşam şartlarına uygun şekilde sade ve etkili bir kişisel bütçeyi nasıl oluşturabileceğini ve sana en uygun bütçeleme modelini nasıl seçeceğini adım adım anlatıyoruz.

1. Aylık Net Gelirini Hesapla

Bütçe yapmanın ilk adımı, eline geçen net parayı netleştirmek. Tek işte çalışıyorsan ve düzenli maaş alıyorsan işin kolay. Ancak gelirlerin değişkense – örneğin bahşiş alıyorsan, serbest çalışıyorsan veya ek işin varsa – son 3 ayın banka hareketlerini incele. Nakit kazançların varsa, haftalık ortalamayı 13 ile çarp ve toplam gelire ekle. Sonra her şeyi 3’e bölerek aylık ortalama gelirini belirle.

2. Zorunlu Giderlerini Belirle

Kira, faturalar, ulaşım, market gibi vazgeçilmez kalemler bu gruba girer. Elektrik, doğalgaz, su, telefon, internet… Aylık olarak ödemesen bile 6 aylık ya da yıllık ödediğin sigorta gibi kalemleri aylık bazda bölerek bütçene dahil et. Eğer bu giderler gelirinden fazlaysa, üzülme! Bütçe yapmak tam da bu farkı görüp müdahale edebilmek için var.

3. Esnek ve İsteğe Bağlı Giderleri Ekle

Netflix, Spotify, oyun üyelikleri, online alışverişler… Bunlar hayatı güzelleştiren ama olmazsa olmaz olmayan harcamalardır. Bu kalemleri yazarken dürüst ol. Otomatik çekilen ama farkında olmadığın abonelikler cebini yakıyor olabilir. Gözden geçirmek için iyi bir fırsat.

4. Hedeflerini Belirle ve Önceliklendir

Bütçe sadece harcamaları sınırlamak değil, hedeflere ulaşmak için güçlü bir araçtır. İşte bazı örnek hedefler:

  • Kredi kartı borcunu kapatmak

  • Acil durum fonu oluşturmak

  • Ev peşinatı için birikim yapmak

  • Tatil planı ya da çocuk eğitimi için kenara para koymak

BENZER  Sıfır Bazlı Bütçeleme: Her Kuruşun Hesabı Olsun

Nereden başlayacağını bilmiyorsan önce kısa vadeli ve yüksek faizli borçlardan başla. Ardından acil durum fonu ve uzun vadeli hedeflere yönel.

4 Basit Kişisel Bütçe Yöntemi

1. Hedef Odaklı Bütçe

Önce hedefin için bir miktar kenara ayır, sonra faturaları karşıla ve kalanını dilediğin gibi harca. Yeni başlayanlar için çok uygundur. Uzmanlar gelirin %10-20’sini hedeflere ayırmanı öneriyor. Ama 500 TL bile ayırsan fark yaratır.

2. 50-30-20 Bütçesi

Bu modelde gelirini şöyle bölüyorsun:

  • %50 zorunlu ihtiyaçlara

  • %30 keyfi harcamalara

  • %20 tasarruf ve borç ödemelerine

Oranlara sadık kalmak şart değil ama yakınsarsan bile daha düzenli bir bütçeye adım atmış olursun.

3. Kategorilere Göre Takip

Detaylı kontrol sevenler için birebir. Ulaşım, market, eğlence, sağlık gibi başlıklar oluşturup her ay neye ne kadar harcadığını takip edebilirsin. Elle tablo tutmak ya da mobil uygulamalar bu yöntemle daha verimli çalışır.

4. Harcama Planı Yaklaşımı

Hedef odaklı bütçe ile kategori takibini birleştirir. Sabit giderlerini genel başlıklar altında toplarsın, ardından hedeflerin için belli miktarlar ayırırsın. Kalanı gönlünce harcarsın ama neye harcadığını genel olarak izlersin. Biraz daha karmaşıktır ama kontrol seviyesi en yüksek yöntemdir.

Gelir Yetmiyorsa Ne Yapabilirsin?

1. Geliri Artır

Mevcut işinden zam almak için adım atabilir, yeni bir işe başvurabilir ya da yan gelir kaynakları araştırabilirsin. Freelance işler, part-time ek işler veya hobini işe çevirmek iyi bir başlangıç olabilir. İlk adımı atmak, gerisi gelir.

2. Harcamaları Azalt

  • Kullanmadığın abonelikleri iptal et

  • Dışarıdan yemek yerine evde yemek hazırla

  • Uygun fiyatlı markaları dene

  • Gidip gelirken işleri birleştir

  • Toplu alışverişle indirim yakala

  • Fatura ve hizmetlerde karşılaştırma yap

Bu küçük adımlar zamanla büyük fark yaratır. Yine de yetmiyorsa, yaşam tarzı değişikliklerini düşün: daha uygun bir eve taşınmak, oda arkadaşı bulmak, özel üyeliklerden vazgeçmek gibi.

BENZER  Finansal İhtiyaçlarınız Değiştikçe Bütçenizi Nasıl Güncellersiniz?

Bütçeni Nasıl Takip Etmelisin?

Bütçeye sadık kalmak için takibini düzenli yapmak şart. İster deftere yaz, ister Excel tablosu oluştur ya da bir uygulama kullan. Türkiye’de yaygın olarak kullanılan uygulamalar arasında Money Pro, Mobills, Spendee, 1Money gibi alternatifler var. Banka uygulamaları harcamalarını gösterse de kategori bazlı takibi zor olur, bu yüzden manuel ya da yarı otomatik bir sistem daha faydalı olur.

Sonuç: Kontrolü Ele Almak Elinde

Kişisel bütçe yapmak bir kere yapılıp bırakılan bir şey değil. Hayat değiştikçe, gelir ve giderlerin de değişir. Ama iyi haber şu: Bütçe sayesinde bu değişimlere hazırlıklı olursun ve finansal hedeflerine ulaşman çok daha kolaylaşır.