Türkiye’de işletme sahibiyseniz, yalnızca gelir-giderinizi bilmekle yetinmek sizi yarı yolda bırakabilir. Finansal başarıyı yakalamak için mali tabloları okuyabilmeli ve yorumlayabilmelisiniz. Bu rehberde, Türk mevzuatına uygun olarak hazırlanmış mali tabloları nasıl analiz edeceğinizi, küçük işletmeler için ne anlama geldiklerini ve hangi oranlara dikkat etmeniz gerektiğini sade ve anlaşılır bir dille açıklıyoruz.

Mali Tablo Nedir?

Mali tablolar, işletmenizin belirli bir dönemdeki finansal durumunu özetleyen belgelerdir. Türk Ticaret Kanunu’na (TTK) ve Vergi Usul Kanunu’na (VUK) göre, özellikle limited ve anonim şirketlerin belirli standartlara uygun şekilde bilanço ve gelir tablosu hazırlaması zorunludur.

Başlıca üç mali tablo vardır:

• Bilanço – İşletmenin varlıklarını ve borçlarını gösterir.

• Gelir Tablosu – Belirli bir dönem içindeki gelir ve gider farklarını özetler.

• Nakit Akış Tablosu – Para giriş-çıkışlarını takip etmenizi sağlar (genelde büyük işletmelerde zorunludur).

1. Bilanço Analizi: İşletmenin Fotoğrafı

Bilanço, işletmenizin “şu anki” mali durumunu gösterir. İki ana tarafı vardır:

Varlıklar = Yükümlülükler + Özkaynaklar

Bu denge korunmalıdır. Türkiye’de bilanço düzenlenirken Tek Düzen Hesap Planı’na (THP) uyulur.

Örnek:

Önemli Oranlar:

• Cari Oran = Dönen Varlıklar / Kısa Vadeli Borçlar

  (1,5 ve üzeri olması önerilir)

• Borç / Özkaynak Oranı = Toplam Borç / Özkaynak

  (1’in altında kalması sağlıklıdır)

Bu oranlar, işletmenin kısa vadeli borçlarını ödeyebilme gücünü ve finansman yapısını gösterir.

2. Gelir Tablosu Analizi: İşletmenin Performansı

Gelir tablosu, belirli bir dönem boyunca elde edilen gelir ve bu geliri elde etmek için katlanılan maliyetleri gösterir.

Örnek:

Takip Etmeniz Gereken Oranlar:

• Brüt Kâr Marjı = Brüt Kâr / Net Satışlar

  (Yüzde olarak ne kadar kârla çalıştığınızı gösterir)

• Net Kâr Marjı = Net Kâr / Net Satışlar

  (İşletmenin ne kadar verimli çalıştığını ortaya koyar)

• Faaliyet Gider Oranı = Faaliyet Giderleri / Net Satışlar

  (Reklam, personel, kira gibi giderlerin satışlara oranı)

Bu oranlar size şu soruların yanıtını verir:

“Kâr ediyorum ama neden kasada para yok?”

“Gelir arttı, ama neden net kâr düşüyor?”

3. Nakit Akışı Tablosu: Gerçek Paranın İzini Sürün

Kârlı olabilirsiniz ama kasada para yoksa işiniz risk altında demektir. Nakit akış tablosu, ödemeniz gereken vergileri, maaşları ve faturaları karşılayacak nakdinizin olup olmadığını gösterir.

Türkiye’de bu tablo genellikle orta ve büyük işletmeler için hazırlanır, ancak küçük işletmeler de aylık veya 3 aylık bir versiyonunu oluşturabilir.

Temel Başlıklar:

• Faaliyetlerden Elde Edilen Nakit

• Yatırım Faaliyetlerinden Nakit

• Finansman Faaliyetlerinden Nakit

Basitçe:

Gelen nakit – Giden nakit = Dönem sonu kasadaki para

Mali Tabloları Anlamlandırmak İçin 5 Pratik Adım

1. Her ay sonu tablolarınızı kontrol edin.

Yıllık değil, aylık analiz yaparsanız problemleri erken fark edersiniz.

2. Oranları takip edin.

Yukarıda verilen oranları aylık olarak hesaplayarak kıyaslayın.

3. Geçmiş yıllarla karşılaştırın.

2024 ve 2025 tablolarınızı yan yana koyun. Artış/değişim yüzdelerini inceleyin.

4. Sektör ortalamalarıyla karşılaştırın.

Örneğin perakende sektörü için %8 net kâr marjı iyi olabilirken, yazılım sektöründe %30 normaldir.

5. Mali müşavirinizi sadece vergi döneminde değil, her ay danışın.

Mali tablonuzdan “yorum çıkarabilen” bir göz her zaman altın değerindedir.

Türkiye’de Uyumlu Yazılım Önerileri

Quicken gibi yabancı yazılımlar Türkiye mevzuatına uygun olmayabilir. Aşağıdaki yerli yazılımlar Tekdüzen Hesap Planı, e-Fatura, KDV beyannamesi ve mali tablo raporları konusunda uyumludur:

• Logo Go Plus / Logo İşbaşı

• Paraşüt

• Mikro Yazılım

• Luca (Mali müşavir entegrasyonlu)

Bu yazılımlarda bilanço, gelir tablosu ve KDV raporu tek tuşla alınabilir.

Sonuç: Mali Tablo Analiziyle İşletmenizi Yönetmeyi Öğrenin

Küçük işletme sahibi olsanız da, finansal okuryazarlık sizi “elde var sıfır” döngüsünden kurtarır. Mali tablolarınızı sadece muhasebecinizin işi olarak görmeyin; bu veriler sizin büyüme stratejinizi, yatırım kararınızı ve hatta işten çıkma zamanınızı belirleyebilir.

Her ay 30 dakikanızı ayırarak hem işletmenizin nabzını tutabilir hem de doğru zamanda doğru kararlar alabilirsiniz.