Yeni bir araba sahibi olmak heyecan verici bir deneyimdir, ancak finansal açıdan doğru adımlar atmak da bir o kadar önemlidir. Türkiye’de araba fiyatları döviz kuru, vergi oranları ve enflasyon gibi pek çok etkene bağlı olarak sık sık değişirken, doğru bir araç finansman planı yapmak sizi uzun vadeli borç yükünden koruyabilir. Peki, araba satın alırken ne kadar peşinat ayırmak gerekir?
1. Arabanın Değer Kaybı ve Peşinatın Önemi
Sıfır kilometre bir araç, bayiden çıkar çıkmaz hızla değer kaybeder. İlk yıl bu değer kaybı %15 ila %20 arasında olabilir. Eğer çok düşük bir peşinatla araç alırsanız, arabanızın değeri borcunuzdan düşük hale gelebilir. Bu duruma “borçlu çıkmak” denir ve ileride aracı satmak istediğinizde ciddi finansal zorluklar yaşanabilir.
2. Kredi Notunuz ve Banka Talepleri
Türkiye’de bankalar taşıt kredisi verirken kredi notunuza büyük önem verir. İyi bir kredi notuna sahipseniz, düşük faiz oranlarıyla ve daha az peşinatla kredi alabilirsiniz. Ancak kredi geçmişiniz zayıfsa, banka genellikle daha yüksek bir peşinat talep edecektir. Bu, bankanın riskini azaltmak için aldığı bir önlemdir.
Genel olarak bankalar, aracın fatura bedelinin %70 ila %80’ine kadar kredi kullandırır. Bu durumda, kalan %20 ila %30’luk kısmı sizin peşinat olarak ödemeniz gerekir.
3. Nakit Durumunuz ve Diğer Hedefleriniz
Peşinat öderken sadece araba için değil, genel finansal sağlığınızı da göz önünde bulundurmalısınız. Acil durum fonunuz, sağlık giderleriniz, çocuklarınızın eğitimi veya gelecekteki planlarınız için ayırdığınız paraları riske atmamak önemlidir. Eğer yeterli birikiminiz varsa, yüksek peşinat ödeyerek toplam borç yükünüzü azaltabilirsiniz. Ancak kredi faiz oranları makulse, daha fazla kredi kullanarak birikimlerinizi başka yatırımlar için saklamak da mantıklı olabilir.
4. Takas Aracınız Varsa
Elinizdeki mevcut aracı satmak veya takasa vermek, peşinat yükünüzü ciddi oranda hafifletebilir. Eğer aracınızın değeri, mevcut borcunuzdan yüksekse, aradaki farkı yeni aracın peşinatı olarak kullanabilirsiniz. Ancak tersi durumda – yani aracın değeri mevcut borcunu karşılamıyorsa – bu “negatif özkaynak” durumudur ve ek ödeme yapmanız gerekebilir.
5. Araç Yaşı ve Kredi Şartları
Sıfır araçlarda genellikle kredi koşulları daha esnek olurken, 10 yaş üstü ikinci el araçlarda bazı bankalar daha yüksek peşinat talep edebilir ya da daha düşük oranlarda kredi sunabilir. Ancak kredi notunuz yüksekse, bazı durumlarda 10 yaşındaki bir aracı bile %100’e yakın oranlarda finanse ettirmeniz mümkündür.
Sonuç: Ne Kadar Peşinat Ayırmalısınız?
Türkiye şartlarında, sıfır bir araba için genellikle aracın toplam bedelinin %20 ila %30’u arasında bir peşinat ayırmak idealdir. İkinci el araçlarda ise bu oran aracın yaşı ve bankanın politikasına göre değişiklik gösterebilir. Unutmayın, ne kadar peşinat öderseniz, o kadar az kredi çeker ve o kadar az faiz ödersiniz. Ancak bu peşinatın sizi diğer finansal hedeflerinizden uzaklaştırmaması da bir o kadar önemlidir.
