Bir finans danışmanı ile çalışmaya karar verdiğinizde, bu yalnızca onların size soru sorması gereken bir süreç değildir. Aynı zamanda sizin de danışmanı sorgulamanız, ne beklediğinizi açıkça ifade etmeniz gereken bir iş birliğidir. Çünkü burada söz konusu olan sizin birikimleriniz, geleceğiniz ve hedeflerinizdir. İster birikimlerinizi yönetecek bir yatırım danışmanı, ister genel bütçe planlaması yapacak bir finansal planlamacı ile çalışıyor olun, karar sizin tarafınızda olmalı. Finansal danışmanlar hizmetleri karşılığında varlıklarınızın belirli bir yüzdesi kadar ödeme alabilir. Bu ücret, yıllık toplam varlıklarınızın %1 ila %2’si arasında olabilir. Dolayısıyla, danışmanla ilk görüşmenizde çekingen olmanıza hiç gerek yok.

Danışmana Sormanız Gereken Temel Sorular

Görüşmeye gitmeden önce, danışmana yazılı olarak cevaplamasını istediğiniz bir dizi soru hazırlayın. Bu sizi hem bilinçli bir yatırımcı yapar hem de karşınızdaki kişinin ne kadar şeffaf olduğunu ölçmenizi sağlar. Eğer sorularınıza dirençle karşılaşırsanız veya danışmanın cevapları sizi tatmin etmezse, farklı bir danışmanla çalışmak en doğru adım olacaktır.

Danışmanın profesyonel geçmişini, müşteri portföyünü, yatırım yaklaşımını ve özellikle etik duruşunu sorgulayın. “Kaç yaşındasınız?” ya da “Hangi üniversiteyi bitirdiniz?” gibi yüzeysel sorular yerine, şu tarz sorular daha işlevseldir: “Hangi yatırım türlerinde uzmanlaştınız?”, “Müşteri portföyünüz genellikle nasıl bir profile sahip?”, “Portföy yönetim stratejiniz nedir?”

Öncelikle Ücret Yapısını Netleştirin

Danışmanın hangi hizmet için nasıl bir ücret talep ettiğini mutlaka sorun. Ücret sadece saatlik mi? Yoksa yönetilen varlıkların belirli bir yüzdesi mi? Komisyon bazlı mı çalışıyor? Ücretin sabit mi, değişken mi olduğu ve ek komisyonlar alıp almadığı gibi detayları yazılı olarak öğrenin.

Genel kabul gören oran, toplam varlıkların %1’idir. Eğer danışman bu oranın çok üzerine çıkıyorsa ve size yalnızca basit bir yatırım planı sunuyorsa, bu hizmetin maliyet-fayda dengesini sorgulamak gerekir. Bazı planlamacılar, yılda sadece birkaç yüz liralık bir danışmanlık ücreti karşılığında portföyünüzü gözden geçirir ve gerekirse günceller.

Yatırım Performansı Hakkında Gerçekçi Sorular Sorun

Geçmişte danışmanın müşterilerine sağladığı getiriler hakkında bilgi isteyin. Ancak burada unutulmaması gereken, yatırım getirilerinin zamanlamaya bağlı olarak değişebileceğidir. “Müşterileriniz, S&P 500 endeksine kıyasla ne kadar fazla getiri elde etti?” gibi doğrudan sorular sorabilirsiniz.

Danışmanın, sizin portföyünüze nasıl katkı sağlayacağını açıklamasını isteyin. Sadece getiriden değil, riski nasıl yöneteceğinden, yatırım çeşitliliğini nasıl sağlayacağından ve dalgalı piyasalarda nasıl bir strateji izlediğinden de bahsetmesini isteyin. Unutmayın, bazı danışmanlar endeks fonlarını tercih ederken, bazıları aktif yönetilen fonlara yönelir. Tercihiniz hangisiyse bunu açıkça belirtin.

Danışmanın Sunacağı Hizmetleri Netleştirin

Size ne tür raporlar sunulacak? Vergi veya acil bir konu olduğunda ulaşılabilirlik durumu nasıl? Belirli aralıklarla toplantı yapılacak mı, yoksa ihtiyaç oldukça mı iletişim kurulacak?

Danışmanın size kişisel ilgi gösterip göstermeyeceğini anlamak için şu detaya dikkat edin: Eğer danışmanın 600 müşterisi varsa ve siz bu kalabalığın küçük bir kısmını oluşturuyorsanız, asistanlar üzerinden destek almanız büyük olasılıktır. Daha kişisel bir ilişki istiyorsanız, bu beklentinizi baştan belirtin.

Danışmanın Etik Durumu ve Bağımsızlığı Önemlidir

Danışmanın bağımsız bir danışman mı, yoksa komisyon bazlı çalışan bir aracı mı olduğunu mutlaka öğrenin. “Vekil” (fiduciary) olarak mı çalışıyor? Bu, yasal olarak sizin çıkarınızı gözetmesi gerektiği anlamına gelir. Komisyonla çalışan bir danışman ise, çoğu zaman çalıştığı kurumun ürünlerini satmak zorundadır.

“Yumuşak dolar” tabir edilen teşviklerle çalışıp çalışmadığını da sorun. Yani belirli ürünleri tavsiye ettiği için yatırım şirketlerinden ek ödeme alıp almadığı önemli bir kriterdir. Bu durum tarafsızlık ilkesini zedeler.

En Kritik Kişisel Sorular

Bir danışmana şu soruları doğrudan sorun:

1. Sizin yasal olarak benim çıkarımı gözetme zorunluluğunuz var mı (yani vekil misiniz)?

2. Tüm gelir kaynaklarınız nelerdir? Komisyon alıyor musunuz? Yumuşak dolar uygulamalarınız var mı?

3. Son iki müşteriniz neden sizden ayrıldı? En son siz kiminle çalışmayı bıraktınız ve neden?

Bu soruların cevapları danışmanın profesyonel duruşunu, dürüstlüğünü ve hizmet kalitesini anlamanız için güçlü sinyaller verecektir.

Özetle

Finansal danışman seçimi, sadece teknik bilgiye değil, güvene, şeffaflığa ve beklenti uyumuna da dayalıdır. Türkiye’de de danışmanlık hizmeti sunan kişi ya da kurumları değerlendirirken, sadece getiriye odaklanmak yerine, tüm süreci kapsayan kapsamlı bir analiz yapmalısınız. Doğru soruları sormak, paranızın geleceği hakkında söz sahibi olmanız anlamına gelir.