Finansal Planlamanın Temel Taşları: Aileler İçin Kontrol Listesi
Her hafta market alışverişine çıkarken listenize mutlaka eklediğiniz bazı vazgeçilmezler vardır: ekmek, süt, yumurta gibi. Finansal planlama da benzer şekilde, her ailenin göz ardı etmemesi gereken bazı temel yapı taşlarına sahiptir. Geliriniz ne olursa olsun, bu unsurlar hayatınızı güvence altına almanıza ve geleceğe daha sağlam adımlarla ilerlemenize yardımcı olur. İşte Türkiye’deki bir ailenin finansal kontrol listesinde mutlaka yer alması gereken 7 temel unsur:
1. Vasiyetname ve Miras Planlaması
Türkiye’de de tıpkı birçok ülkede olduğu gibi, vasiyetname olmadan vefat eden kişilerin mal varlıkları yasal mirasçılara Türk Medeni Kanunu’na göre dağıtılır. Ancak bu süreç karmaşık olabilir ve miras paylaşımı aile içinde sorunlara yol açabilir. Özellikle çocuklar reşit değilse, mirasın yönetimi yasal temsilciler veya vasi aracılığıyla yürütülür. Vasiyetname, çocukların kimlerle kalacağını belirlemek ve mal varlığınızın adil şekilde dağılmasını sağlamak açısından oldukça önemlidir. Noter aracılığıyla vasiyetname hazırlamak hem hukuki geçerlilik sağlar hem de süreci kolaylaştırır.
2. Acil Durum Fonu
Hayat sürprizlerle doludur: işten çıkarılma, sağlık sorunları, evde beklenmedik bir tamirat… Bu gibi durumlar için kenarda ayrı bir birikiminizin olması gerekir. Türkiye’de acil durum fonunun büyüklüğü, en az 6 aylık temel yaşam giderlerinizi karşılayacak düzeyde olmalıdır. Bu para, riskli yatırımlarda değil; kolayca erişebileceğiniz, güvenli bir vadeli hesapta veya dijital bankaların sunduğu yüksek faizli hesaplarda tutulmalıdır.
3. Bireysel Emeklilik Sistemi (BES)
Türkiye’de çalışanların uzun vadeli birikim yapabileceği en etkili sistemlerden biri Bireysel Emeklilik Sistemi’dir. Üstelik devlet katkısıyla daha da cazip hale gelmiştir. Katkı paylarınızın %30’u oranında devlet katkısı, sistemde kalma süresine göre hak edilebilir. İşveren destekli BES uygulamaları da yaygınlaşmaktadır. Uzun vadeli düşünüyorsanız, emeklilik için ilk tercihiniz BES olabilir.
4. Alternatif Emeklilik Hesapları ve Yatırımlar
BES dışında da emeklilik ve gelecek güvencesi için yatırım araçları kullanabilirsiniz. Türk Lirası mevduatlar, altın, hisse senetleri, Eurobond’lar, katılım fonları veya temettü hisseleri, uzun vadeli gelir elde etmek için değerlendirilebilir. Ancak burada önemli olan, hedeflerinize uygun ve risk toleransınıza göre çeşitlendirilmiş bir portföy oluşturmanızdır. Gerekirse bir finansal danışmandan destek almak iyi bir fikir olabilir.
5. Konut Sigortası veya Eşya Sigortası
Ev sahibiyseniz, olası yangın, deprem veya su baskını gibi afetlere karşı konut sigortası yaptırmanız büyük önem taşır. Türkiye’de Zorunlu Deprem Sigortası (DASK) bu konuda ilk adımdır ancak yetersiz kalabilir. Bu yüzden ek konut sigortası yaptırmak akıllıca olacaktır. Kiracıysanız da evdeki eşyalarınızı korumak için eşya sigortası yaptırabilirsiniz. Yenileme bedeli üzerinden teminat veren poliçeler, olası kayıplarınızda sizi daha iyi korur.
6. Sağlık Sigortası
SGK kapsamında olsanız bile özel sağlık sigortası veya tamamlayıcı sağlık sigortası, hızlı ve kaliteli sağlık hizmeti almanızda fark yaratabilir. Özellikle çocuklu aileler için tamamlayıcı sigorta uygun maliyetle geniş kapsam sunar. Ayrıca özel sigortalarla doğum, gözlük, diş gibi hizmetlerden de faydalanabilirsiniz. Özel sağlık sigortalarında primler yaşa, sağlık durumuna ve poliçe kapsamına göre değişir; bu yüzden birkaç farklı şirketten teklif almak faydalı olacaktır.
7. Hayat Sigortası
Ailenizi maddi olarak destekliyorsanız, sizin başınıza bir şey geldiğinde onların yaşam standardını koruyacak bir gelir kaynağı bırakmanız gerekir. Bu noktada hayat sigortası devreye girer. Vadeli hayat sigortaları, düşük primlerle yüksek teminat sunabilir. Sigorta tutarı, genellikle yıllık gelirinizin en az 5-10 katı olmalıdır. Ailenizin mevcut birikimleri, varsa kira gelirleri ve sosyal güvence yardımları da dikkate alınarak ideal teminat tutarı belirlenmelidir. Türkiye’de birçok sigorta şirketi dijital ortamda teklif ve karşılaştırma hizmeti sunmaktadır.
Sonuç
Finansal planlama sadece çok parası olanların yaptığı bir şey değildir. Aksine, kısıtlı kaynaklara sahip bireylerin çok daha dikkatli ve bilinçli plan yapması gerekir. Bu yedi temel unsur, her ailenin güçlü bir finansal temel oluşturması için bir rehber niteliğindedir. Bugün bir tanesini bile ele alıp adım atarsanız, yarın daha güvende hissedersiniz.
