Yatırımlarınızın ne kadar kazandırdığını anlamak istiyorsanız, yatırım getirisi (ROI) kavramıyla tanışmanız şart. Hem bireysel yatırımcılar hem de işletmeler için ROI, paranın doğru yerde değerlendirildiğini ölçmenin en temel yollarından biridir. Türkiye’de hisse senedi, gayrimenkul, girişim yatırımı veya dijital reklam gibi pek çok alanda ROI hesaplaması yapılabilir.
Yatırım Getirisi (ROI) Nedir?
Yatırım getirisi, bir yatırımın size ne kadar kazandırdığını gösteren basit bir hesaplamadır. Kârınızı, bu kazancı elde etmek için harcadığınız paraya oranlarsınız. Bu şekilde, yatırımınızın gerçekten ne kadar verimli olduğunu ölçebilirsiniz.
Örneğin, bir teknoloji girişimi için 100.000 TL’lik reklam harcaması yaptınız ve bu harcama size 50.000 TL gelir getirdiyse, bu yatırımın getirisi hiç de iç açıcı sayılmaz. O yüzden ROI’yi hesaplarken yalnızca kazancı değil, maliyeti de mutlaka hesaba katmak gerekir.
ROI Formülü Nasıl Hesaplanır?
Formül oldukça basittir:
ROI = (Kazanç – Maliyet) / Maliyet
Bu oranı yüzdeye çevirmek için sonucu 100 ile çarparsınız.
Diyelim ki bir hisse senedine 3.000 TL yatırdınız ve şu an değeri 3.600 TL. ROI şöyle hesaplanır:
ROI = (3.600 – 3.000) / 3.000 = 0,2 → %20
Yani bu yatırım size %20 kazandırmış demektir.
ROI Hesaplama Aracı Nasıl Kullanılır?
Birçok finans sitesinde veya uygulamada kolayca ROI hesaplayabileceğiniz araçlar mevcut. Yapmanız gereken sadece yatırım tutarınızı ve elde ettiğiniz toplam değeri girmek. Bu araçlar aynı zamanda size ne kadar kâr ettiğinizi de gösterir.
Ancak unutmamanız gereken bir nokta var: ROI hesaplaması süreden bağımsızdır. Yani bu kazancı 1 ayda mı yoksa 10 yılda mı elde ettiniz, bu formülde yer almaz.
Gerçek Hayattan ROI Örnekleri
Hisse Senetleri:
Yatırımcılar, farklı hisselerin performansını kıyaslamak için ROI oranlarını karşılaştırır.
Gayrimenkul:
Ev sahipleri, bir tadilatın veya renovasyonun ne kadar değer kattığını ROI ile ölçebilir. Örneğin mutfak yenileme 100.000 TL’ye mal olup evi 130.000 TL değer artırdıysa, ROI %30’dur.
Reklam Kampanyaları:
Bir işletme reklam için 10.000 TL harcadı ve 12.000 TL gelir elde ettiyse, ROI %20 olur. 1’in üzerinde bir oran, kampanyanın kâr getirdiğini gösterir.
Getiri Oranı (ROR) ile ROI Arasındaki Fark
Getiri oranı da ROI ile aynı formülle hesaplanır ama süresi belirtilir. Örneğin 1 yılda %20 getiri elde ettiyseniz, yıllık ROR da %20’dir. Ancak aynı getiriyi 5 yılda elde ettiyseniz, yıllık ROR çok daha düşüktür.
Yani yatırımın süresi önemliyse ROI yerine ROR hesaplamak daha anlamlı olur.
Toplam Getiri Nasıl Hesaplanır?
Bazı yatırımlar temettü öder, bazıları işlem maliyeti gerektirir. Bu durumda toplam getiriyi hesaplarken şu formül kullanılır:
Toplam Getiri = [(Mevcut Değer – Maliyet) + Temettü – Gider] / Maliyet
Örnek: 100 TL’lik bir hisse senedi 110 TL oldu, 4 TL temettü ödedi ama alım satım ücreti 10 TL olduysa:
Toplam Getiri = [(110 – 100) + 4 – 10] / 100 = %4
Bu hesaplama özellikle temettü verimi yüksek hisseleri veya masraflı fonları karşılaştırırken çok işinize yarar.
Yıllık ROI (AROI) Nasıl Hesaplanır?
Yatırımı birkaç yıl elinizde tuttuğunuzda yıllık ROI’yi hesaplarsınız. Bu ortalama yıllık performansı gösterir.
Formül şu şekilde:
AROI = [(1 + ROI) ^ (1/n)] – 1
Burada n, yıl sayısını ifade eder.
Örnek: 5 yıl boyunca tuttuğunuz yatırımın ROI’si %85 ise:
AROI = [(1 + 0,85) ^ (1/5)] – 1 ≈ %13
Bu şekilde yatırım fonları, borsa ve gayrimenkul gibi farklı türdeki yatırımlar yıllık bazda karşılaştırılabilir.
ROI ve IRR Arasındaki Fark
ROI, zaman faktörünü hesaba katmaz. Ancak IRR (İç Verim Oranı), yatırımın ne zaman ne kadar kazandıracağını da dikkate alır. Özellikle startup yatırımları gibi nakit akışı zamanla yayılan yatırımlarda IRR daha doğru sonuç verir.
Örneğin 100.000 TL yatırdığınız bir projede 13 yılda 345.000 TL kazanmayı planlıyorsanız ROI %245 olur. Ancak IRR bu paranın zaman içindeki değerini de hesaba katarak yıllık ortalama getiriyi yaklaşık %17 olarak hesaplayabilir.
Sonuç: ROI Neden Önemlidir?
ROI, yatırımın kazançlı olup olmadığını hızlıca anlamanızı sağlar. Ancak tek başına yeterli değildir. Süre, nakit akışı, temettü, giderler ve risk gibi faktörler ROI hesaplamasına dâhil edilmediği için daha kapsamlı analizlerde ROR, AROI ve IRR gibi metriklerden faydalanmak gerekir.
Yine de basit ve anlaşılır yapısıyla ROI, yatırım kararlarınızı gözden geçirirken en pratik araçlardan biridir.
