Ergenliğe adım atan çocuklar, artık kendi kararlarını almak ve yetişkin gibi davranmak ister. Ancak bu dönemde çoğu genç, günlük yaşamı sürdürebilmek için gerekli temel finansal becerilere sahip değildir. Bunların başında da bütçe oluşturma gelir. Çocuğunuz için bir bütçe hazırlamak yerine, ona bu süreci deneyimleme şansı vererek rehberlik etmek daha etkili olacaktır. Finans uzmanı Dave Ramsey’nin de dediği gibi, işi tamamen sizin yapmanız yerine, ona kontrollü bir alan sunmak daha sağlıklı bir öğrenme sağlar.

Hedef Belirleyerek Başlayın

İlk adım, ulaşılabilir bir hedef belirlemektir. Çocuğunuza bir yıl içinde sahip olmak istediği pahalı bir şey olup olmadığını sorun. Bu bir telefon, bilgisayar veya ilk arabası olabilir. Ardından bu hedefin maliyetini öğrenmesini sağlayın. Fiyat araştırmasını kendisinin yapması önemli bir adımdır.

Hedef belirlendikten sonra kalan ay sayısına göre ne kadar para biriktirmesi gerektiğini birlikte hesaplayın. Örneğin 12 ayda 60.000 TL biriktirmek için aylık 5.000 TL bir kenara koyması gerektiğini görebilir. Bu süreç, hedef koyma ve planlı ilerlemenin temellerini atar.

Parası Nereye Gidiyor?

Gençlerin günlük harcamaları genellikle fark edilmez ama toplamda ciddi meblağlara ulaşabilir. Okul çıkışı alınan atıştırmalıklar, dolmuş parası ya da küçük alışverişler birikir. Bu harcamaları birlikte gözden geçirin ve haftalık ya da aylık bir harcama limiti belirleyin.

Ayrıca onun adına sizin ödediğiniz bazı kalemleri yavaş yavaş ona devretmek de iyi bir fikirdir. Örneğin okul malzemeleri için yılda 2.000 TL harcıyorsanız, okul açılmadan 10 hafta önce bu tutarı haftalık olarak harçlığına ekleyebilirsiniz. Bu, ona parayı nasıl yönetmesi gerektiğini öğretir. Harcamalarını iyi yapmazsa, istediği ürünleri alamayacağını da zamanla deneyimlemiş olur.

Gelirini Yönetmesine İzin Verin

Eğer çocuğunuzun okul sonrası bir işi ya da düzenli bir harçlığı varsa, bu gelirleri net şekilde görmesini sağlayın. Bu parayı sizin yerine onun kontrol etmesi daha faydalı olacaktır.

Ona haftalık harçlık veriyorsanız, bu parayı parça parça değil, tek seferde verin. Tüm parayı ilk gün harcarsa, hafta ortasında ek para vermeyin. Böylece “paranın yetmesini sağlama” alışkanlığı doğal yoldan oluşur.

Gerçek Hayata Hazırlık

Gencinizin harcamaları, tasarruf hedefiyle birlikte toplam gelirini aşmamalıdır. Arada kalan parayla ne yapacağına kendisi karar versin — ister biriktirsin, ister kendine bir ödül alsın. Bu onun sorumluluğudur.

Eğer hedeflerini gerçekleştirmekte zorlanıyorsa, ek gelir imkânlarını değerlendirmesini önerin. Part-time bir iş, kısa dönem stajlar veya evde üstleneceği görevler karşılığında küçük kazançlar elde edebilir. Böylece emek ve kazanç ilişkisini doğrudan tecrübe eder.

Bir gencin bütçesi de temelde yetişkinlerinkine benzer: gelir, sabit ve değişken giderler, hedeflenen tasarruf ve kalan bakiye. Bu süreci daha görsel ve anlaşılır kılmak için Excel tabloları ya da mobil bütçeleme uygulamaları kullanabilirsiniz.